Ineke Nel en Floor van Gils aangesteld als promovendi cultureel erfgoed en participatieve ruimtelijke ontwikkeling

Elyze-Ineke-en-Floor-

Op 1 december 2021 zijn Ineke Nel en Floor van Gils begonnen als promovendi bij Wageningen University & Research. Onder leiding van buitengewoon universitair hoofddocent Elyze Storms-Smeets gaan zij participatief ontwerpend onderzoek doen op het gebied van erfgoed, ruimte en maatschappij bij de buitengewone leerstoel i.o. Cultureel Erfgoed en Participatieve Ruimtelijke Ontwikkeling (CEPRO). De buitengewone leerstoel is een initiatief van de Gemeente Westerveld, die daarin samenwerkt met  Wageningen University & Research (WUR) en Stichting CEPRO, en wordt financieel mogelijk gemaakt door onder andere de ErfgoedDeal.

Binnen de gemeente Westerveld ligt bijzonder cultureel erfgoed, waarvan de Koloniën van Weldadigheid onlangs zelfs als Werelderfgoed zijn ingeschreven. Met de bijzondere leerstoel wil de gemeente meer inzicht krijgen in de mogelijkheden om behoud van dit erfgoed te combineren met grote ruimtelijke opgaven, zoals klimaatadaptatie, krimp en agrarische transities bij monumentale panden en landschappen. Het doel is het ontwikkelen én delen van kennis over een ruimtelijke, ontwerpende en participatieve erfgoedbenadering, waarbij een sterke samenwerking (dialoog) ontstaat tussen de lokale gemeenschap, de erfgoedsector en academia. Elyze Storms-Smeets is al enkele maanden bezig met het opzetten van het onderzoek. Ze wordt daarin vanaf nu bijgestaan door Ineke Nel en Floor van Gils. 

De diepte in 

Het promotieonderzoek van Floor van Gils richt zich op het heroverwegen en herontwerpen van droge en natte historische landbouwlandschappen om de uitdagingen van klimaatverandering en ecologische en economische achteruitgang het hoofd te bieden. Denk daarbij aan akkers en rietcultuur. Een belangrijke vraag is hoe historische 

landbouwlandschappen, inclusief rietteelt en aanverwante oude ambachten, kunnen worden gebruikt om de lokale identiteit te versterken, lokale gemeenschappen nieuw leven in te blazen en als startpunt te dienen voor het aanpakken van de hedendaagse uitdagingen. Het onderzoeksgebied beslaat delen van Drenthe, Overijssel en Friesland.

Floor van Gils: “Tijdens mijn studie en werk heb ik het belang en de uitdagingen ervaren van het betrekken van stakeholders met verschillende perspectieven. Ik voel me vereerd dat ik de komende jaren samen met alle betrokkenen in de living labs aan de slag mag met participatief ontwerpend onderzoek. De grensstreek van Drenthe, Overijssel en Friesland is een gebied met een rijke geschiedenis en prachtige cultuurlandschappen. Ik kijk ernaar uit om samen met de lokale gemeenschap de diepte in te gaan en met de kennis uit het verleden en heden na te denken over de duurzame en circulaire ontwikkeling van deze cultuurlandschappen. Daarbij willen we de erfgoedwaarden en identiteit zoveel mogelijk behouden.”

Verleden, heden en toekomst integraal aangepakt 

Het onderzoek van Ineke Nel richt zich op de historische landschappen en gebouwde omgeving van de Koloniën van Weldadigheid, waaronder Wilhelminaoord, Frederiksoord en Willemsoord. Daarbij wordt gekeken naar het verleden en de toekomst van de Maatschappij van Weldadigheid als landeigenaar, ontwerper, beheerder, landbouwpionier en ondernemer. Thema’s als zorg en welzijn, herontwikkeling van rood en groen erfgoed, en het zichtbaar maken van het historische landschap spelen hierbij een belangrijke rol. 

Ineke Nel, die opgroeide aan de voet van de Tafelberg in Zuid-Afrika, kan zich goed vinden in deze benadering. “De Koloniën van Weldadigheid is een prachtig gebied met een unieke geschiedenis, 

karakter en een veelheid aan verhalen. Maar hoe kunnen wij deze historische omgeving duurzaam ontwikkelen en tegelijkertijd erfgoed bewaren en benutten? De CEPRO onderzoeks- en erfgoedbenadering spreekt mij aan omdat hierbij verleden, heden en toekomst van dit bijzondere culturele erfgoed en landschap als één geheel worden beschouwd. Een geïntegreerde aanpak omvat dus ook de sociaal-maatschappelijke betekenis en verbindende waarde van erfgoed voor de gemeenschap.”  

De P van Participatie 

Dat onze leefomgeving verandert, is geen nieuws. Termen als klimaatadaptatie, energietransitie en stedelijke groei of krimp zijn inmiddels tot in de haarvaten van de samenleving doorgedrongen. Elyze Storms-Smeets: “Midden in de naam CEPRO staat de P van participatie. We zijn ervan overtuigd dat de kennis die we ontwikkelen mét de gemeenschap een heel nieuwe, waardevolle dimensie krijgt voor de instandhouding en ontwikkeling van ons fysieke erfgoed. Het gaat namelijk ook over de maatschappelijke betekenis van dat erfgoed en de rol van de gemeenschap hierbij.” Belangrijk bij het onderzoek is participatie via living labs, passend bij de Faro-gedachte en co-creatie. Voordat de promovendi met de cases zelf aan de slag gaan zullen ze zich in de komende maanden verdiepen in de wetenschappelijke literatuur, de participatieve methodes en de regio. 

Vijf cases staan centraal in het promotieonderzoek: Noordwolde, Weerribben, Wilhelminaoord, Koloniën van Weldadigheid en de regio zuidwest Drenthe. 

Wilt u meedoen in onze living labs in Noordwolde, Weerribben, Wilhelminaoord, Koloniën van Weldadigheid en de regio zuidwest Drenthe of in gesprek over deelname? Stuur een bericht naar Bertus Benning via bertus.benning@stichtingcepro.nl.

Deel dit bericht